Türkiye İlaç Sektörü Raporu’na göre Türkiye, OECD ülkeleri arasında kişi başına düşen sağlık harcamalarında en düşük sıralamada yer alıyor. Bu oran 2022’de %4,3 olarak gerçekleşirken Türkiye’de sağlık harcamalarının önemli bir kısmı kamu tarafından karşılanıyor.

Dünya sağlık göstergeleri, ülkelerdeki sağlık sistemlerinin etkinliğini ve insanların genel sağlık durumunu değerlendirmek amacıyla üzerinde uzlaşılmış göstergeler olarak tanımlanıyor.

Sağlık göstergeleri çatısı altında; sağlık harcamaları, ilaç harcamaları, yaşam beklentisi, sağlık hizmetleri altyapısı gibi bir dizi faktör yer alıyor.

Dünya Sağlık Örgütü ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) gibi uluslararası kuruluşlar toplumların sağlık durumunu izlemek, sağlık politikalarını geliştirmek ve kaynakları etkin bir şekilde kullanabilmek amacıyla bu göstergelerin takibini sağlıyor.

Sağlık sektörüne rehber olması hedefiyle,  Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AIFD) ve Avrupa İlaç Sanayi ve Dernekleri Federasyonu (EFPIA) desteğiyle IQVIA tarafından hazırlanan “Türkiye İlaç Sektörü Raporu” ülkelere göre sağlık harcamalarına ilişkin önemli verileri ortaya koydu.

Ülkelerin Sağlık Harcamaları

Raporda yer alan verilere göre, OECD ülkelerinde kişi başına düşen cari sağlık harcamalarına bakıldığında, 12.555 dolar ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ilk sırada yer alıyor. ABD’yi sırasıyla İsviçre, Almanya, Norveç ve Hollanda takip ediyor.

Türkiye’nin 1.827 dolar ile kişi başı cari sağlık harcaması en düşük olan ülkelerden biri olduğu görülüyor.

Bir diğer önemli gösterge olan sağlık harcamalarının Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) içindeki payına bakıldığında, ABD %16,6 ile en yüksek orana sahip. Önde gelen diğer ülkelerden Almanya ve Fransa’da bu oran %12 seviyesinin üzerinde. Diğer yandan %4,3 ile sağlık harcamalarına GSYH’den en düşük payı ayıran Türkiye, %9,3 olan OECD ortalamasının oldukça altında kalıyor.

Raporda, Türkiye ve OECD ülkelerinde gerçekleşen cari sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki payının yıllara göre değişimine de yer verildi.

Türkiye’de cari sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki payı 2000 yılında %4,6 iken OECD ortalamasının %7,1 olduğu görülüyor. Türkiye’de 2003 yılında Sağlıkta Dönüşüm Programı uygulamaya alındı ve 2007 yılına gelindiğinde bu oran %5,2 seviyesine ulaştı. Küresel ekonomik krizin etkilerinin en çok hissedildiği 2009 yılında ekonomideki daralmanın etkisiyle Türkiye’de cari sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki payı tarihteki en yüksek seviyesi olan %5,5’e ulaşmıştı. Kriz sonrası dönemde sağlık harcamalarının kısıtlamaya tabi tutulmasıyla, 2010 yılından itibaren Türkiye’de sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki payında düşüş gözleniyor.

Türkiye’de sağlığa ayrılan kaynakların GSYH içerisindeki payı yıllar içinde azalırken, OECD ortalaması 2019 yılına kadar %8,7 seviyelerinde sabit kaldı. 2020-2021 yıllarında COVID-19 pandemisi etkisiyle Türkiye’de cari sağlık harcamalarının GSYH içerisindeki oranının %4,6 düzeyine yükseldiği ancak 2022 yılına gelindiğinde %4,3’e gerilediği görülüyor.

2022 yılında OECD ülkelerinde bu oranın ortalama %9,3 olarak gerçekleştiği ve Türkiye ile OECD ülkeleri arasındaki farkın artmaya devam ettiği görülüyor.

Yüzde 76’sı Kamu Tarafından Karşılanıyor

Cari sağlık harcamalarının finansman kaynakları ele alındığında, kamu sağlık harcamalarının tüm sağlık harcamalarına oranı en yüksek olan ülke %86,5 ile Almanya oldu. Türkiye’de sağlık harcamalarının %76,3’ü kamu tarafından karşılanırken Türkiye, kamu sağlık harcamaları oranında OECD ortalamasının (%75,7) üzerinde olup 38 ülke arasında 19. sırada yer alıyor.

Türkiye, sağlık harcamaları finansmanında kamu harcamalarının ağırlıkta olduğu bir sağlık sistemine sahip.  Yıllara göre sağlık harcamaları kırılımı incelendiğinde, Türkiye’de 2000 yılında gerçekleşen kamu harcamaları %61,7 seviyesindeyken 2022 yılında bu oranın %76,3 olarak gerçekleştiği görülüyor.

Ekim 2008’de Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun yürürlüğe girmesinin ardından sağlık sigortalı kapsamının genişlemesiyle beraber kamu harcamaları payının 2009 yılından itibaren yükseldiği dikkat çekiyor. Ayrıca 2009 yılında özel sektör sağlık harcamaları küresel ekonomik krizden olumsuz etkilenmiş ve özel sektörün payında ilave bir düşüş gözleniyor.

Türkiye’de sağlık harcamalarının cepten karşılanma oranı ise en son yayımlanan 2021 verilerine göre %16,3 seviyesinde gerçekleşiyor.

Kişi Başı İlaç Satışının En Düşük Olduğu Ülke Türkiye

İlaç harcamaları büyüklüğüne ilişkin veriler incelendiğinde, 2022 yılında ABD’de kişi başı 1.901 dolar değerinde ilaç satışı gerçekleştiği görülüyor.

Önde gelen diğer ülkelerden İsviçre 834, Kanada 764, Almanya 715 dolar değerinde kişi başı ilaç satışına sahip. Türkiye, 91 dolar ile 2022 yılında kişi başı ilaç satışının en düşük gerçekleştiği OECD ülkesi olmuştur.

Sağlık harcamalarında olduğu gibi, ilaç satışlarının GSYH içinde en yüksek pay aldığı ülke %2,5 ile ABD. ABD’yi takip eden Yunanistan, İspanya ve Portekiz’de ilaç satışının GSYH’ye oranı sırasıyla %2,3, %2,1 ve %1,8 olurken OECD ortalaması %1,2. Türkiye %0,9 ile OECD ülkeleri arasında 29. sırada yer alıyor.

Türkiye’de ilaç satışlarının GSYH içindeki payı 2019- 2020 yıllarında %1,1 seviyesinde ve sonraki yıllarda bu oran düşüş göstererek 2022’de %0,9’a geriliyor. İlaç satışlarının GSYH içerisindeki payında Türkiye’nin, OECD ortalamasının oldukça altında kaldığı dikkat çekiyor.

Kaynak: Medimagazin